Giao dịch ký quỹ chứng khoán là gì? Điều kiện và quy định

Giao dịch ký quỹ trong chứng khoán là hình thức giao dịch mà nhà đầu tư vay tiền của công ty chứng khoán (CTCK) để mua cổ phiếu với mức lãi suất được quy định trước. Để có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn về giao dịch ký quỹ chứng khoán là gì, các chuyên gia của FTV đã tổng hợp lại các nội dụng liên quan đến giao dịch ký quỹ chứng khoán trong bài viết dưới đây. Các bạn hãy cùng theo dõi với chúng tôi ngay nhé.

Giao dịch ký quỹ chứng khoán là gì

Giao dịch ký quỹ chứng khoán là gì?

Giao dịch ký quỹ chứng khoán (Margin Trading) là hình thức vay tiền của công ty chứng khoán để mua cổ phiếu có hạn mức tín dụng do CTCK môi giới cấp. Nó được đảm bảo thông qua khoản ứng trước bằng tiền hoặc thế chấp bằng chính giá trị cổ phiếu được mua. Do đó, khi dự đoán giá cổ phiếu tăng, các nhà đầu tư thường sẽ thực hiện giao dịch ký quỹ.

Ví dụ như anh A dự đoán giá của cổ phiếu FLC sẽ tăng trong tương lai và muốn mua 5000 cổ phiếu FLC với giá 3000 đồng/cổ phiếu nhưng chỉ có 80 triệu đồng trong tài khoản. Anh A có thể vay CTCK nơi mở tài khoản 70 triệu đồng còn thiếu. Lợi nhuận anh A đạt được là phần chênh lệch giữa giá bán và giá mua 5000 cổ phiếu FLC trừ đi lãi suất vay của CTCK.

Tham khảo: Ký quỹ là gì?

Một số những thuật ngữ trong giao dịch ký quỹ chứng khoán 

- Margin - tiếng việt có nghĩa là ký quỹ, đây là số tiền nhất định mà nhà đầu tư cần phải có để có thể mở được một lệnh giao dịch. Bên cạnh đó, Margin cũng được xem như là khoản ký gửi cần có để mở giao dịch hoặc để giữ không bị đóng khi lệnh bị thua lỗ. 
- Used Margin có nghĩa là Ký quỹ đã sử dụng: Khi bạn mua ký quỹ nhiều loại cổ phiếu khác nhau cùng một lúc, thì mỗi mã cổ phiếu sẽ có một ký quỹ khác nhau. Khi bạn cộng dồn ký quỹ bắt buộc của toàn bộ số giao dịch đang mở thì tổng số tiền đó được gọi là ký quỹ đã qua sử dụng. Ký quỹ đã dùng là toàn bộ những ký quỹ bắt buộc bị khóa và không thể dùng để mở thêm các lệnh giao dịch khác.
- Free Margin là Ký quỹ dư: Đây là khoản chênh lệch giữa vốn của chủ sở hữu và mức ký quỹ đã được sử dụng. Ký quỹ dư đề cập đến vốn chủ sở hữu ở tài khoản mà không bị ràng buộc bởi các lệnh đang mở và còn được dùng khi nhà đầu tư muốn mở lệnh mới.
- Margin level là Mức ký quỹ: Đây chính là giá trị phần trăm căn cứ vào số lượng nguồn vốn chủ sở hữu so với tổng số tiền ký quỹ đã qua sử dụng. Mức ký quỹ sẽ cho chúng ta biết được số tiền hiện đang có được dùng để mở lệnh giao dịch mới. Trường hợp mức ký quỹ cao, nhà đầu tư sẽ được vào nhiều lệnh giao dịch mới. Ngược lại khi mức ký quỹ thấp, nhà đầu tư được vào các lệnh giao dịch mới thấp. Do đó lệnh Margin level rất quan trọng. 
- Margin call: Được hiểu đó là ngưỡng cụ thể mà khi tài khoản sẽ chạm đến mức này, có nghĩa là bạn đang nằm trong vùng rất nguy hiểm. Lúc này nhà đầu tư sẽ bị buộc phải đóng một vài hoặc toàn bộ lệnh giao dịch. 

Các vị thế quan trọng trong giao dịch ký quỹ chứng khoán

- Mua ký quỹ ( Long position – mua trước bán sau): Đây là hình thức mà nhà đầu tư mua chứng khoán bằng cách vay tiền từ CTCK. Nhà đầu tư sẽ phải trả nợ, lãi và các chi phí phát sinh từ hoạt động giao dịch trong hợp đồng.

- Bán ký quỹ ( Short position – bán trước mua sau): Đây là hình thức mà nhà đầu tư vay chứng khoán từ CTCK để bán. Nhà đầu tư sẽ phải trả lại số chứng khoán đã vay và các khoản chi phí phát sinh liên quan đến hợp đồng. Hiện nay, hình thức bán ký quỹ vẫn chưa được công nhận tại thị trường chứng khoán Việt Nam.

Các quy định về giao dịch ký quỹ chứng khoán

Theo điều 9 Thông tư 120/TT-BTC, giao dịch ký quỹ được thực hiện phải bảo đảm các điều kiện sau:

- Hợp đồng giao dịch chứng khoán

Nhà đầu tư trước khi thực hiện giao dịch ký quỹ phải ký kết hợp đồng giao dịch ký quỹ với CTCK được phép cung cấp dịch vụ cho khách hàng vay tiền để mua chứng khoán theo quy định pháp luật. Hợp đồng này chính là hợp đồng cho các khoản vay trong tài khoản giao dịch ký quỹ. Các thông tin trong hợp đồng giao dịch ký quỹ bắt buộc phải có nội dung sau:

• Tài sản bảo đảm cho giao dịch ký quỹ.
• Cách xử lý tài sản bảo đảm khi nhà đầu tư không bổ sung ký quỹ cho giao dịch ký quỹ.
• Thời hạn bổ sung ký quỹ.
• Cách giải quyết khi xảy ra tranh chấp.
• Các rủi ro, thiệt hại có thể phát sinh và khoản chi phí mà khách hàng phải thanh toán.

- Nhà đầu tư nước ngoài không được phép thực hiện giao dịch ký quỹ chứng khoán

- Mỗi nhà đầu tư chỉ được mở một tài khoản giao dịch ký quỹ tại mỗi CTCK

Tài khoản giao dịch ký quỹ chính là tài khoản riêng biệt/được quản lý riêng biệt/ được hạch toán dưới hình thức tiểu khoản của tài khoản giao dịch chứng khoán mà nhà đầu tư đang có. CTCK sẽ phải hạch toán tách biệt tài khoản giao dịch chứng khoán thông thường với tài khoản giao dịch ký quỹ của từng nhà đầu tư.

- Chứng khoán được giao dịch ký quỹ

Dựa vào cơ sở tiêu chí do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước quy định mà Sở giao dịch chứng khoán sẽ công bố danh sách các chứng khoán được giao dịch ký quỹ hoặc không được giao dịch ký quỹ. Thông qua danh sách này, các CTCK sẽ chọn danh sách chứng khoán được thực hiện giao dịch ký quỹ tại công ty mình và công bố thông tin theo quy định của pháp luật.

- Nghĩa vụ của nhà đầu tư

Nhà đầu tư phải đảm bảo tỷ lệ ký quỹ ban đầu và tỷ lệ ký quỹ duy trì theo hợp đồng giao dịch đã ký với CTCK. Khi tỷ lệ ký quỹ trong tài khoản của nhà đầu tư giảm xuống thấp hơn tỷ lệ ký quỹ duy trì, CTCK sẽ phát hành lệnh gọi ký quỹ bổ sung. Khi xác định tỷ lệ ký quỹ ban đầu và tỷ lệ ký quỹ duy trì, chứng khoán không được giao dịch ký quỹ sẽ không được tính vào tài sản đảm bảo cho giao dịch ký quỹ.

Nếu nhà đầu tư không thực hiện ký quỹ bổ sung, CTCK có quyền bán chứng khoán mà không cần hỏi trước ý kiến của nhà đầu tư nhưng trước khi bán cần công bố thông tin theo quy định pháp luật, đồng thời thông báo kết quả giao dịch bán chứng khoán cho nhà đầu tư biết để thực hiện nghĩa vụ báo cáo sở hữu và công bố thông tin về các giao dịch theo quy định pháp luật (nếu có).

CTCK nếu không đáp ứng điều kiện được cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư vay tiền mua chứng khoán thì sẽ phải dừng ngay việc ký mới, dừng việc gia hạn hợp đồng mở tài khoản giao dịch ký quỹ và cho vay vốn để thực hiện giao dịch ký quỹ, đồng thời trong vòng 48 giờ kể từ khi xảy ra sự kiện trên, CTCK phải báo cáo bằng văn bản cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có quyền yêu cầu tạm dừng giao dịch ký quỹ tại CTCK trong trường hợp cần thiết để ổn định thị trường.

Xem thêm: Sở giao dịch chứng khoán là gì? 

Điều kiện để chứng khoán được phép giao dịch ký quỹ

Điều kiện để chứng khoán được phép giao dịch ký quỹ

Để được giao dịch ký quỹ, chứng khoán cần phải đáp ứng được các điều kiện sau đây:

- Cổ phiếu đang được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán với thời gian niêm yết tối thiểu là 6 tháng.

- Cổ phiếu phải có giá trị lớn hơn so với mệnh giá thực tính trong báo cáo tài chính được kiểm toán ở năm gần nhất. Thông thường thì các báo cáo tài chính sẽ sử dụng bản của quý gần nhất.

- Công ty phát hành cổ phiếu phải có thời gian thành lập là từ 5 năm trở lên với mức vốn điều lệ tối thiểu 50 tỷ đồng. Đồng thời đảm bảo không thua lỗ trong năm hoạt động liền trước đó và phải có tỷ lệ lợi nhuận trước thuế/vốn chủ sở hữu cuối năm ít nhất là 3%.

- Cổ phiếu đang được giao dịch phải không thuộc diện bị kiểm soát hoặc ngừng giao dịch.

CTCK muốn cung cấp dịch vụ giao dịch ký quỹ cho nhà đầu tư cần phải đáp ứng các yêu cầu sau:

- Trong 6 tháng liên tục, tỷ lệ an toàn vốn khả dụng phải đạt mức tối thiểu là 200%.

- Đảm bảo các điều kiện đối với vốn chủ sở hữu và phải tuân thủ đầy đủ các quy định trong hoạt động từ trước đến nay.

- Công tác quản lý cần tách biệt tài sản của các nhà đầu tư.

Nhà đầu tư muốn tham gia giao dịch ký quỹ cần:

- Nhà đầu tư đã mở một tài khoản giao dịch chứng khoán tại công ty môi giới tối thiểu 3 tháng.

- Tính đến thời điểm hiện tại, tổng giá trị giao dịch chứng khoán phải không được thấp hơn 50% giá trị tổng các khoản vay tại công ty chứng khoán. Chứng khoán mua bằng tài khoản ký quỹ được gọi là chứng khoán thế chấp.

- Nhà đầu tư phải nộp một số tiền đặt cọc ban đầu (số dư ký quỹ tối thiểu) vào tài khoản và nhà đầu tư có thể vay từ 50-70% giá trị mua cổ phiếu với mỗi lần giao dịch ký quỹ. Số tiền 30-50% giá trị còn lại mà nhà đầu tư phải nộp vào tài khoản ký quỹ chính là ký quỹ ban đầu (initial margin).

Xem thêm: Hợp đồng ủy thác đầu tư là gì?

Tình hình giao dịch ký quỹ chứng khoán tại Việt Nam

Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, một số CTCK đã thực hiện các hình thức hỗ trợ khách hàng như cung cấp dịch vụ ứng trước tiền bán chứng khoán chưa về tài khoản của khách hàng hoặc cho phép tỷ lệ ký quỹ thấp hơn quy định. Để góp phần hạn chế rủi ro có thể gặp phải cho nhà đầu tư, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành Công văn số 557/UBCK-PTTT ngày 7/4/2008 gửi các CTCK về việc tuân thủ các quy định về giao dịch chứng khoán, yêu cầu CTCK phải tuân thủ quy định về kiểm tra ký quỹ giao dịch đối với các khách hàng. Theo công văn này, khi đặt lệnh bán chứng khoán, nhà đầu tư phải có đủ số lượng chứng khoán đặt bán trên tài khoả và khi đặt lệnh mua, số dư tài khoản bằng tiền phải đáp ứng các điều kiện về tỷ lệ ký quỹ theo quy định từng thời kỳ.

Danh sách chứng khoán được phép giao dịch ký quỹ bản mới cập nhật 2022

Phân biệt giữa chứng khoán giao dịch ký quỹ và không được giao dịch ký quỹ

Không phải tất cả những mã cổ phiếu đều sẽ được giao dịch ký quỹ. Và để thuận tiện trong việc quản lý và hạch toán, thì Bộ Tài Chính đã đưa ra một số các quy định cụ thể về vấn đề giao dịch ký quỹ chứng khoán. Sau đây FTV sẽ phân biệt giữa chứng khoán giao dịch ký quỹ và không được giao dịch ký quỹ thông qua bảng so sánh như sau: 

Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi vừa chia sẻ ở trên, các bạn đã hiểu giao dịch chứng khoán ký quỹ là gì. Hoạt động giao dịch này tuy tạo ra nhiều cơ hội đầu tư tốt, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Các nhà đầu tư cần tìm hiểu cẩn trọng về giao dịch ký quỹ và nếu bạn cũng là một nhà đầu tư và còn đang băn khoăn về giao dịch ký quỹ chứng khoán thì hãy liên hệ ngay với FTV theo số HOTLINE 0983 668 883 để các chuyên gia của chúng tôi có thể hỗ trợ bạn trong việc đầu tư có hiệu quả.