GDP là gì? Công thức tính tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP

Trong số các chỉ số quan trọng đánh giá tình hình phát triển của một quốc gia thì GDP là một trong những chỉ số quan trọng đối với việc đánh giá tổng quan của một nền kinh tế ở một thời điểm nhất định. Chỉ số GDP này được sử dụng rộng rãi khi nói về tài chính. Nhưng vẫn còn rất nhiều người chưa hiểu rõ về khái niệm GDP là gì? Ý nghĩa và cách tính chỉ số GDP ra sao? Hãy dành chút thời gian quý báu cùng với chuyên mục kiến thức FTV tìm hiểu thêm nhiều nội dung của chỉ số GDP này nhé !

GDP là gì?

Khái niệm GDP là gì

Hằng năm, GDP là một chỉ số nền kinh tế được quan tâm nhất. Chỉ số GDP này được đưa ra để đánh giá tổng quan về tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế cũng như mức độ phát triển của một vùng hay một quốc gia nào đó.

GDP là viết tắt của cụm từ tiếng Anh "Gross Domestic Product", có nghĩa là tổng sản phẩm quốc nội hay còn gọi là sản phẩm nội địa. Đây là một chỉ tiêu dùng để đo lường giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một vùng lãnh thổ quốc gia trong thời gian khoảng một kỳ nhất định thường là một năm hoặc một quý.

Để hiểu rõ về GDP các bạn phải nắm rõ một số nội dung sau:

GDP là chỉ tiêu đo lường tổng giá trị thị trường: Tức là GDP có nghĩa sẽ bao gồm rất nhiều loại sản phẩm thành một chỉ tiêu duy nhất về giá trị của các hoạt động kinh tế bằng việc dùng giá cả thị trường. Bởi giá trị thị trường biểu thị số tiền mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các khách hàng thông qua đó phản ánh chính xác giá trị của những hàng hóa này.

GDP là chỉ số biểu thị một cách đầy đủ về tất cả các hàng hóa được sản xuất ra trong nền kinh tế và được bán hợp pháp trên các thị trường khác nhau. Tuy nhiên, GDP không tính những sản phẩm được sản xuất ra và bán cho nền kinh tế ngầm như các loại dược phẩm bất hợp pháp. Các loại rau củ quả nằm trong các cửa hàng là một phần của chỉ số GDP, mặc dù vậy nếu các bạn tiêu dùng rau củ quả tự trồng ngay trong vườn nhà thì lại không nằm trong chỉ số GDP.

Hàng hóa và dịch vụ được tính trong chỉ số GDP bao gồm những hàng hóa hữu hình như thực phẩm, xe hơi, quần áo và những dịch vụ vô hình khác như cắt tóc, khám bệnh, làm đẹp…

GDP chỉ bao gồm giá trị của những hàng hóa và dịch vụ cuối cùng, không tính giá trị của những hàng hóa trung gian

Chỉ số GDP thường bao gồm các loại hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một thời kỳ hiện tại và không bao gồm những hàng hóa được sản xuất trong quá khứ.

GDP tính theo phạm vi lãnh thổ của nền kinh tế. Lãnh thổ kinh tế của một quốc gia nào đó thường được quan niệm là bao gồm các đơn vị hoạt động sản xuất, kinh doanh dưới một hình thức tổ chức, cá nhân hay hộ gia đình thường trú.

GDP phản ánh giá trị sản xuất thực hiện trong một khoảng thời gian cụ thể, thường là một năm hoặc một quý. 

GDP bình quân đầu người là gì?

Tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP 

Khái niệm GDP bình quân đầu người hay GDP Per Capita là chỉ tiêu thống kê kinh tế thể hiện kết quả sản xuất kinh doanh tính bình quân trên đầu người của một quốc gia trong vòng một năm. Chỉ số GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm cụ thể thường sẽ được tính bằng cách lấy GDP của quốc gia tại thời điểm đó để chia cho tổng số dân của quốc gia cũng tại thời điểm đó.

Chỉ số GDP bình quân đầu người thường cao và tỷ lệ thuận với mức thu nhập cũng như đời sống của mọi người dân ở quốc gia đó. Tuy nhiên, một số quốc gia có chỉ số GDP cao nhưng chưa chắc đó đã là quốc gia có mức sống tốt nhất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến GDP

GDP chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau thuộc phạm vi lãnh thổ của quốc gia đó. Tuy nhiên có ba yếu tố ảnh hưởng nhất định đến chỉ số GDP đó là:

Về dân số

Dân số là nguồn cung cấp lao động cho toàn xã hội để tạo ra rất nhiều của cải vật chất và tinh thần, nhưng đồng thời cũng là đối tượng để tiêu thụ các sản phẩm, các loại hình dịch vụ do chính con người tạo ra. Vì thế cho nên dân số và chỉ số GDP có mối quan hệ tác động qua lại và không thể tách rời với nhau. Dân số chính là yếu tố quan trọng giúp bạn sẵn sàng tính toán GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm nhất định.

Chỉ số FDI

FDI trong tiếng Anh là Foreign Direct Investment là chỉ số đầu tư trực tiếp nước ngoài, là một hình thức đầu tư dài hạn của các cá nhân hoặc tổ chức nước này vào nước khác bằng cách thiết lập các xưởng sản xuất, cơ sở kinh doanh. Đây là một nhân tố vô cùng quan trọng trong quá trình sản xuất vì FDI sẽ bao gồm cả tiền bạc, các loại vật chất, những phương tiện để sản xuất, cơ sở hạ tầng và các hoạt động xã hội có liên quan khác. Như vậy, chỉ số FDI này cũng sẽ có những mặt tác động đến việc tính toán chỉ số GDP.

Tình hình lạm phát

Lạm phát là tăng mức giá chung một cách liên tục của các loại hàng hóa và dịch vụ theo khoảng thời gian và sự mất giá trị của một loại tiền tệ khác nhau. Đây là một chỉ số rất được quan tâm trong lĩnh vực kinh tế hiện nay. Trong quá trình phát triển kinh tế của một quốc gia nếu muốn tăng trưởng ở mức độ cao thì phải chấp nhận lạm phát với mức độ nhất định.

Mặc dù vậy, khi lạm phát trở nên tăng quá cao so với mức cho phép, nó sẽ gây ra một số sự ngộ nhận cho sự tăng trưởng chỉ số GDP và dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Có rất nhiều nguyên nhân để dẫn đến lạm phát và Nhà nước luôn luôn phải có các chính sách nhằm kiểm soát tình hình lạm phát.

Ý nghĩa của chỉ số GDP

Thước đo tăng trưởng kinh tế GDP

Đối với một quốc gia thì chỉ số GDP có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Theo đó:

Chỉ số GDP sẽ là thước đo để có thể đánh giá được tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia và thể hiện sự biến động của sản phẩm, dịch vụ đó theo thời gian.

Sự suy giảm của chỉ số GDP sẽ tác động xấu đến nền kinh tế và có thể dẫn đến các tình trạng kinh tế suy thoái, lạm phát, thất nghiệp, đồng tiền bị mất giá. Các tác động xấu cũng phần nào ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cũng như đời sống của người dân trong nước.

Chỉ số GDP bình quân đầu người sẽ cho các bạn biết được mức thu nhập tương đối cũng như chất lượng sống của người dân tại mỗi quốc gia.

Tuy nhiên, chỉ số GDP hiện nay cũng có một số hạn chế nhất định như:

- GDP không phản ánh đầy đủ các hoạt động sản xuất kinh doanh như tự cung, tự cấp cũng không kiểm soát được chất lượng giao dịch của hàng hóa.

- GDP không tính đến cũng như không có định lượng được các giá trị của hoạt động kinh tế phi chính thức như việc làm ngoài giấy tờ, các công việc tình nguyện, hoạt động của thị trường chợ đen và sản xuất quy mô hộ gia đình.

- Chỉ số GDP không tính đến lợi nhuận kiếm được trong mỗi quốc gia bởi vì các lợi nhuận của công ty nước ngoài đều sẽ được gửi lại cho các nhà đầu tư của nước ngoài.

- GDP chỉ xem xét sản xuất hàng hóa cuối cùng và đầu tư vốn mới mà bỏ qua hoạt động giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp thông qua các hoạt động chi tiêu, giao dịch trung gian với các doanh nghiệp với nhau.

- Sự tăng trưởng của chỉ số GDP là không thể đo lường được chính xác sự phát triển của một quốc gia hay đời sống của người dân trong quốc gia đó bởi GDP vì chỉ nhấn mạnh đến sản lượng và vật chất mà không xem xét đến thực trạng phát triển tổng thể của một quốc gia.

>> Tham khảo: CPI là gì? Ý nghĩa, ảnh hưởng và cách tính chỉ số CPI

Cách tính chỉ số GDP 

Cách tính GDP

Chỉ số GDP thường được tính toán theo nhiều phương pháp khác nhau. Với mỗi phương pháp sẽ có một công thức riêng biệt để tính toán:

Tính GDP theo phương pháp chi tiêu như tính tổng chi tiêu

Với việc tính tổng chi tiêu thì đây được xem như là một trong những phương pháp tính chỉ số GDP chính xác nhất. Theo đó, chỉ số GDP của một quốc gia sẽ được tính bằng cách lấy tổng tất cả số tiền mà các hộ gia đình trong quốc gia đó sử dụng để thực hiện việc mua sắm và các dịch vụ khác. Công thức tính như sau: 

GDP = C + G + I + NX

Trong đó:

C hay chi tiêu của hộ gia đình bao gồm tất cả các khoản chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình đó.

G hay chi tiêu của chính phủ là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ, các chính sách…

I hay tổng đầu tư là tiêu dùng của các nhà đầu tư bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà xưởng

NX hay cán cân thương mại là xuất khẩu ròng của nền kinh tế.

NX = X [(Xuất khẩu Export) - M (Nhập khẩu Import)]

Có thể hiểu đơn giản như sau một nền kinh tế đơn giản sẽ bao gồm các hộ gia đình (Ký hiệu là HH), chủ nhà máy xay bột (MM), chủ lò bánh mì (BB). HH mua bánh mì từ BB với mức giá là 100$ và bột mì từ MM với mức giá là 10$ như là những khoản chi tiêu vào sản phẩm cuối cùng. Sau đó, BB lại mua bột mì từ MM với giá 40$ để làm bánh mì. Giả sử rằng là MM không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác.

Vậy thì cả BB và MM đều nhận dịch vụ lao động và vốn từ HH, sau đó BB đã thanh toán cho HH các khoản chi phí bao gồm: 30$ cho chi phí thuê lao động và 30$ cho dịch vụ vốn. Tương tự, MM đã thanh toán cho HH các khoản bao gồm: 40$ trả cho phần chi phí thuê lao động và 10$ cho thuê vốn. Từ các thông tin trên cho thấy GDP theo phương pháp chi tiêu sẽ được tính toán như sau: 

GDP = C + G + I + NX (Vì chỉ có chi tiêu hộ gia đình nên I = 0, G=0 và NX = 0). Khi đó ta có: GDP = 10$ + 100$ = 110$

Tính chỉ số GDP theo phương pháp chi phí tính theo thu nhập

Theo phương pháp này, GDP sẽ được tính bằng cách tính tổng tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận và tiền thuê phát sinh trong nền kinh tế nội địa. Công thức tính như sau:

GDP = W + I + Pr + R + Ti + De

Trong đó:

+ Tiền lương ký hiệu là W (Wage)

+ Tiền lãi ký hiệu là I (Interest)

+ Lợi nhuận ký hiệu là Pr (Profit)

+ Tiền thuê ký hiệu là R (Rent)

+ Thuế gián thu đây là loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Có ký hiệu là Ti (Indirect Tax)

+ Phần hao mòn hay còn gọi là khấu hao tài sản cố định ký hiệu De (Depreciation)

Tính chỉ số GDP theo phương pháp sản xuất

Xét về góc độ sản xuất hay tổng sản phẩm quốc nội chỉ số GDP chính là tổng tất cả giá trị gia tăng của nền kinh tế ở một quốc gia trong một thời gian nhất định. Do đó phương pháp này còn được gọi là phương pháp giá trị gia tăng với công thức tính như sau:

GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu

hoặc

GDP = Giá trị sản xuất - Chi phí trung gian + thuế nhập khẩu

Trong đó, giá trị gia tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể là thu nhập của người sản xuất trong đó có tiền công, tiền bảo hiểm, tiền thuế sản xuất, các khoản khấu hao tài sản cố định, giá trị thặng dư và các thu nhập khác…

Phân biệt GDP và GNP

Chỉ số GDP và GNP là hai chỉ số thường được quan tâm nhiều nhất trong lĩnh vực kinh tế. Nói đến chỉ số GDP và GNP là nói đến các vấn đề phát triển kinh tế của một quốc gia nào đó. Rất nhiều người thường nhầm lẫn hai chỉ số này với nhau khi nhìn nhận lại nền kinh tế của một quốc gia. Sau đây, chúng tôi sẽ giúp các bạn có thể phân biệt được điểm giống nhau và khác nhau giữa hai chỉ số GDP và GNP này.

Về điểm giống nhau

+ GDP và GNP đều là một trong những chỉ số được sử dụng trong các lĩnh vực kinh tế vĩ mô để đánh giá sự phát triển kinh tế của một quốc gia nào đó.

+ Cả hai chỉ số này đều là con số cuối cùng của một quốc gia trong vòng một năm.

+ Cả GDP và GNP được xác định theo công thức cụ thể.

Về điểm khác nhau

Tốc độ tăng trưởng GDP

Chỉ số GDP là tổng sản phẩm nội địa hay còn được gọi là tổng sản phẩm quốc nội. Theo đó GDP chỉ tổng giá trị của tất cả các loại hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ của một quốc gia đạt được trong vòng một năm. GDP nếu càng cao thì nền kinh tế của quốc gia đó càng mạnh và ngược lại.

GNP trong tiếng Anh là Gross National Product có nghĩa là tổng sản lượng quốc gia hay tổng sản phẩm quốc gia. Không chỉ vậy, GNP còn thể hiện tổng giá trị bằng tiền thu được từ các sản phẩm và dịch vụ cuối cùng mà tất cả các công dân của một quốc gia tạo ra trong vòng một năm. Ngoài ra, chỉ số GNP còn đánh giá sự phát triển kinh tế của một đất nước.

- Về công thức tính

+ Công thức tính của GDP là tổng tiêu dùng: GDP = C + I + G + NX

+ Còn công thức tính của GNP là tổng sản phẩm quốc gia GNP = C + I + G + (X-M) + NR

Giải thích công thức:

C là chi phí tiêu dùng cá nhân

I là tổng đầu tư cá nhân

G là chi phí của Nhà nước

NX là ký hiệu của xuất khẩu ròng của nền kinh tế

X là kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ

M là kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ

NX là thu nhập dòng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài với thu nhập dòng

- Về bản chất

GDP là chỉ số tổng sản phẩm quốc nội hay còn gọi là sản phẩm trong nước. Chỉ số GDP này là toàn bộ giá trị của các thành phần kinh tế hoạt động trong lãnh thổ của một quốc gia đó tạo ra trong khoảng thời gian là 1 năm. Với các thành phần kinh tế đóng góp vào chỉ số GDP bao gồm các thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài hoạt động tại quốc gia đó. Ngoài ra, GDP còn là một chỉ số sử dụng để đánh giá sức mạnh của nền kinh tế tại một quốc gia.

Còn GNP là một trong những chỉ số phản ánh về tổng sản phẩm quốc dân trong nước và cả ngoài nước. Chỉ số GNP này là toàn bộ giá trị được công dân mang quốc tịch đó sản xuất ra trong một thời gian nhất định khoảng một năm. Công dân quốc gia đó có thể tạo ra các giá trị ở cả trong và ngoài lãnh thổ của quốc gia đó.

Kết luận

GDP là một chỉ số nền kinh tế luôn được quan tâm nhiều nhất hiện nay. Chỉ số GDP này được đưa ra để đánh giá tổng quan về tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế cũng như mức độ phát triển của một vùng hay một quốc gia nào đó. Có thể thấy rằng, GDP là một trong những chỉ số vô cùng quan trọng trong việc đánh giá nền kinh tế của một quốc gia. Đây là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong kinh tế vĩ mô, góp phần giúp người đọc dễ hiểu và cũng như dễ dàng phân tích sự biến đổi của nền kinh tế.

FTV - Đơn vị chuyên tư vấn và hỗ trợ giải đáp kiến thức về đầu tư chứng khoán, hàng hóa phái sinh uy tín tại Việt Nam

Là một “chiến binh mới” tham gia vào thị trường chứng khoán, các bạn hy vọng có thể bắt tay ngay vào đầu tư nhưng lại chưa có nhiều kiến thức cũng như kinh nghiệm về lĩnh vực này thì bạn có thể liên hệ ngay với Công ty Cổ phần Đầu tư và Công nghệ  FTV.

Thông qua nội dung của bài viết trên, nếu các bạn còn bất cứ câu hỏi thắc mắc nào hay muốn biết thêm các thông tin chi tiết khác về GDP là gì thì các bạn vui lòng truy cập ngay vào website ftv.com.vn hoặc nhấc máy gọi trực tiếp đến Hotline 0983 668 883.

Tại đây, FTV luôn có đội ngũ chuyên gia tư vấn nhiều kinh nghiệm trên thị trường, có thể tư vấn cho các bạn 24/7 về các cách thức đầu tư sinh lời và cách để các bạn phòng ngừa những rủi ro có thể gặp phải trong giao dịch. Chúc các bạn luôn sáng suốt trong giao dịch và có quá trình đầu tư thành công!