.png){kind=logo}
Chúng ta thường xuyên nghe đến chỉ số CPI trong các chương trình tin tức, báo chí về kinh tế. Đây được xem là một chỉ số quan trọng và được sự quan tâm bởi những nhà kinh tế nói riêng và đối với cả một quốc gia nói chung. Vậy cụ thể CPI là gì? Chỉ số này có tầm ảnh hưởng như thế nào đối với nền kinh tế. Sau đây, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin quan trọng về chỉ số này.
CPI là gì?
CPI là gì?
CPI là cụm từ viết tắt tiếng Anh: Consumer Price Index, tạm dịch sang tiếng Việt có nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng. Chỉ số này được biết đến là chỉ số được sử dụng nhằm mục đích chính là để đo lường mức giá trung bình của giỏ hàng hóa cũng như dịch vụ mà một người tiêu dùng mua.
Hiểu một cách khác thì chỉ số giá tiêu dùng được hiểu cơ bản là chỉ số phản ánh về mức thay đổi tương đối về giá cả của hàng tiêu dùng theo thời gian và được xác định bằng phần trăm (%). Chỉ số CPI cũng chính là chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất được sử dụng với mục đích để đo lường mức giá cũng như sự thay đổi của mức giá, thường sẽ gọi là lạm phát.
Ví dụ cụ thể đó là mức giá của những giỏ hàng và dịch vụ gồm: gạo, thịt, hàng may mặc, xăng dầu, nước, vật liệu xây dựng, điện,… Chỉ số CPI được sử dụng để đo lường mức giá trung bình của những mặt hàng tiêu dùng này mà các chủ thể thuộc những đối tượng người tiêu dùng chi trả tại một khoảng thời gian xác định.
Đối với nền kinh tế vĩ mô, chỉ số CPI sẽ đo lường chi phí trong một số lĩnh vực sau đây: Thực phẩm và đồ uống, quần áo, nhà ở, phương tiện vận chuyển, giải trí, giáo dục và truyền thông, dịch vụ y tế, hàng hóa cũng như dịch vụ khác.
Ý nghĩa của chỉ số CPI
Ý nghĩa của chỉ số CPI
Chỉ số giá tiêu dùng CPI có tác dụng phản ánh sự mức thay đổi giá cả hàng hóa cũng như dịch vụ theo một đơn vị thời gian. Chỉ số này có những ý nghĩa cơ bản sau:
- Thể hiện độ biến động của giá bán lẻ hàng hóa
Chỉ số CPI gióng lên hồi chuông cảnh báo về xu thế cũng như mức độ biến động của giá bán lẻ các loại hàng hóa tiêu dùng và dịch vụ. Từ đó CPI được sử dụng để theo dõi sự thay đổi chi phí sinh hoạt theo thời gian. Nếu chỉ số này tăng lên thì đồng nghĩa với việc mức giá tiêu thụ trung bình sẽ tăng và ngược lại.
- Cảnh báo hiện tượng lạm phát (hay giảm phát)
- Không dừng lại, chỉ số giá tiêu dùng còn có một ý nghĩa quan trọng hơn. Sự biến động của chỉ số CPI có thể là dấu hiệu cảnh báo hiện tượng lạm phát hoặc giảm phát. Đặc biệt, khi giá cả tăng lên đến mức không thể kiểm soát thì từ lạm phát rất có thể trở thành siêu lạm phát, gây nguy hại đối với nền kinh tế quốc gia, khu vực và trên thế giới.
Thực tế trong lịch sử kinh tế thế giới đã từng chứng kiến tình trạng này. Vào 10/7/1946, đất nước Hungary đã xuất hiện hiện tượng siêu lạm phát do giá cả tăng xấp xỉ 350%/ngày. Từ đó, làm cho quốc gia này rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tế và đồng Pengo (đơn vị tiền tệ của Hungary) rớt giá thảm hại, Pengo trở thành đồng tiền có giá trị thấp nhất trên thị trường tài chính thế giới.
Đối với nền kinh tế, chỉ số CPI có ý nghĩa quan trọng, cụ thể là:
- Chỉ số CPI là một chỉ tiêu tương đối, phản ánh xu thế cũng như mức độ biến động của giá bán lẻ hàng hóa tiêu dùng, dịch vụ dùng trong sinh hoạt của dân cư và những hộ gia đình. Đây cũng chính là lý do CPI được sử dụng với mục đích theo dõi sự thay đổi của chi phí sinh hoạt theo thời gian. Khi CPI tăng thì mức giá trung bình cũng tăng và ngược lại.
- Sự biến động của chỉ số CPI cũng có thể gây ra lạm phát hoặc giảm phát, từ đó nó cũng làm suy sụp cả một nền kinh tế. Khi nền kinh tế rơi vào tình trạng giá cả tăng tới mức không thể kiểm soát thì đồng nghĩa lạm phát sẽ trở thành siêu lạm phát.
- Chỉ số CPI có vai trò cơ bản và quan trọng nhất là thước đo của lạm phát. Bởi vậy, CPI được sử dụng phổ biến nhất với vai trò này.
- Chỉ số CPI cung cấp các thông tin về sự thay đổi giá cả đối với nền kinh tế quốc gia với chính phủ và cung cấp thông tin cho cả doanh nghiệp, lao động và nhà đầu tư về những sự thay đổi giá cả. Từ đó, những đối tượng này cũng sẽ có những hoạch định cụ thể cũng như quyết định kinh tế phù hợp.
- Chỉ số CPI ra đời góp phần vào sự điều chỉnh các thành phần đối với nền kinh tế đất nước. Thông qua những nghiên cứu về chỉ số giá tiêu dùng, chính phủ của một quốc gia sẽ có những chính sách điều chỉ giá cả, từ đó phòng tránh hiện tượng lạm phát xảy ra.
- Chỉ số CPI còn được biết đến chính là công cụ để điều chỉnh giá trị của đồng đô la Mỹ. Đô la Mỹ là đồng tiền được lưu thông ở nhiều nước trên thế giới. Giá trị của nó tăng hay giảm sẽ quyết định trực tiếp đến giá trị và sản phẩm của nhiều quốc gia đặc biệt là những sản phẩm xuất nhập khẩu. Việc tăng hay giảm giá trị của đồng đô la sẽ được ổn định nhờ vào chỉ số CPI của các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là Hoa Kỳ.
- Chỉ số CPI còn có ý nghĩa là giúp điều chỉnh chi phí sinh hoạt và an sinh xã hội. Theo đó, chỉ số này trên thực tế thì cũng sẽ được sử dụng với mục đích chính để điều chỉnh mức lương thông qua việc nghiên cứu về chi phí sinh hoạt mà người lao động bỏ ra. Thậm chí những nguồn lợi được hưởng từ an sinh xã hội cũng được xem xét qua chỉ số CPI nhằm mục đích ngăn chặn sự tự do lạm phát trong thuế xuất.
Ảnh hưởng của chỉ số CPI đến nền kinh tế
Ảnh hưởng của chỉ số CPI đến nền kinh tế
Chỉ số CPI tăng hay giảm đều có những ảnh hưởng đối với nền kinh tế của một quốc gia. Cụ thể:
Trường hợp chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng có nghĩa giá cả của các loại mặt hàng tiêu dùng sẽ tăng. Điều này ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống sinh hoạt của người tiêu dùng, đặc biệt là người có thu nhập thấp. Giá cả tăng làm cho cuộc sống của họ có thể trở nên khó khăn và vất vả hơn. Từ đó, chi phí chi tiêu sinh hoạt tăng lên mặc dù tiền lương, tiền công lao động vẫn không tăng.
Trường hợp chỉ số CPI giảm: Nếu như chỉ số CPI giảm đồng nghĩa là giá cả của các hàng hóa trong giỏ hàng tiêu chuẩn sẽ giảm. Khi đó, chi phí cho hoạt động tiêu dùng sẽ giảm. Nếu mức thu nhập của người lao động không đổi trong trường hợp này thì chi phí sinh hoạt của những đối tượng này cũng ở mức ổn định và mức sống của họ cũng sẽ nâng cao hơn.
>> Tham khảo: GNP là gì? Phân loại, vai trò và cách tính GNP đúng chuẩn
Hạn chế của chỉ số CPI
Mặc dù có những ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế nhưng chỉ số này vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Đó là:
- Không áp dụng với tất cả những nhóm dân cư. Theo đó, chỉ số giá tiêu dùng chung của một nước không có khả năng phản ánh chi tiết chỉ số giá tiêu dùng của thành thị so với nông thôn.
- Không đưa ra được những ước tính chính thức cho một bộ phận nhỏ trong dân cư.
- Không đo lường được những khía cạnh ảnh hưởng đến mức sống mặc dù nó đo lường cho chi phí sinh hoạt có điều kiện.
- Không xác định các yếu tố xã hội và môi trường.
- Chỉ số này giữa hai khu vực chênh lệch nhau không phải lúc nào cũng có thể phản ánh giá cả của sản phẩm giữa hai khu vực đó. Nghĩa là một khu vực có chỉ số giá tiêu dùng cao không đồng nghĩa là giá thành sản phẩm ở đó cao hơn những khu vực khác.
Bên cạnh việc cảnh báo hiện tượng lạm phát, chỉ số này còn có khả năng báo động về sự giảm phát. Nguyên nhân là bởi sự sụt giảm tổng cầu dẫn đến sự sụt giảm mức giá chung đã gây nên giảm phát và kéo theo tình trạng thất nghiệp lẫn suy thoái kinh tế.
Nhìn chung, chỉ cần xác định giá trị CPI là gì, những nhà nghiên cứu kinh tế có thể dự đoán được lạm phát (hay giảm phát) trong tương lai và tìm cách để ngăn chặn nó.
Cách tính chỉ số CPI
Cách tính chỉ số CPI
Việc những chủ thể thực hiện việc tính chỉ số giá tiêu dùng CPI sẽ được thực hiện thông qua 3 bước sau đây:
Bước 1: Cố định hàng hóa: Theo đó thông qua quá trình điều tra, các nhà nghiên cứu sẽ xác định được những mặt hàng và dịch vụ tiêu biểu một người tiêu dùng điển hình sẽ mua.
Bước 2: Xác định giá cả của hàng hóa: Bước xác định giá cả sẽ thực hiện việc thống kê giá cả của những mặt hàng, dịch vụ trong giỏ hàng hóa cố định ở mỗi thời điểm.
Bước 3: Tính toán chi phí để mua giỏ hàng hóa và dịch vụ: Việc tính toán này sẽ được thực hiện bằng cách lấy giá cả nhân số lượng mỗi mặt hàng, dịch vụ sau đó cộng kết quả lại.
Sau đây là cách để xác định chỉ số giá tiêu dùng CPI bạn có thể tham khảo:
CPI (t) = Chi phí mua giỏ hàng hóa thời kỳ t / Chi phí mua giỏ hàng hóa kỳ cơ sở x 100
Như vậy, để tính chỉ số CPI ta lấy chi phí mua một giỏ hàng tại thời điểm hiện tại chia giá trị một giỏ hàng trong năm nhất định. Sau đó, nhân 100.
Tùy theo từng nước mà thời kỳ gốc có thể sẽ thay có sự đổi khác nhau từ 5 – 7 năm.
Cũng cần lưu ý những điều sau đây rằng, khi thực hiện tính toán chỉ số giá tiêu dùng CPI vì phương pháp tính toán là cố định giỏ hàng hóa nên chúng ta sẽ gặp phải 3 vấn đề sau:
Chỉ số CPI có khả năng phản ánh cao hơn so với thực tế: Khi một mặt hàng hay dịch vụ được lựa chọn trong giỏ hàng hóa cố định tăng nhanh hơn những mặt hàng khác, người tiêu dùng có xu hướng ít tiêu dùng sản phẩm đó hơn và chuyển sang sử dụng mặt hàng khác có giá hợp lý hơn. Chính yếu tố này làm cho chỉ số CPI đã được đánh giá cao hơn thực tế mức giá.
Chỉ số CPI không thể hiện sự xuất hiện của những mặt hàng mới trên thị trường: Chỉ số CPI chỉ dùng giỏ hàng hoá cố định, trong khi nếu có mặt hàng hóa mới xuất hiện thì một đơn vị về tiền tệ có thể mua được những loại sản phẩm đa dạng hơn. Lúc này, chỉ số CPI sẽ không phản ánh được sự gia tăng sức mua hàng này của đồng tiền. Vì vậy, nó sẽ đánh giá về mức giá thành cao hơn thực tế.
Chỉ số CPI không thể hiện được thay đổi đối với chất lượng hàng hóa. Theo đó, nếu như chất lượng của hàng hóa tăng, chất lượng cũng sẽ tăng tương ứng hoặc tăng hơn thì trên thực tế mức giá sẽ không tăng. Chất lượng hàng hoá và dịch vụ đều có xu hướng được nâng cao vì vậy, CPI cũng đã phóng đại mức giá.
Các vấn đề đặt ra khi xác định chỉ số CPI
Khi tính chỉ số CPI sẽ xuất hiện một số vấn đề đặt ra. Bạn cần lưu ý đến một số vấn đề sau đây:
- Chỉ số CPI có thể sẽ phản ánh cao hơn thực tế. Khi một mặt hàng hoặc một loại hình dịch vụ xuất hiện một lúc nhiều sản phẩm cùng chủng loại thì việc cố định giỏ hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ không còn được chính xác nữa. Trường hợp nếu như sản phẩm đó trong giỏ hàng cố định sở hữu mức giá tăng cao thì người tiêu dùng sẽ quay sang lựa chọn sản phẩm khác với mức giá thấp và hợp lý hơn. Chỉ số CPI phản ánh cao hơn so với thực tế ngoài thị trường.
- Chỉ số CPI không đánh giá được những mặt hàng mới xuất hiện trên thị trường: Tại một thị trường mở cửa, phát triển như hiện nay thì việc rất nhiều doanh nghiệp tung ra những sản phẩm khác nhau với nhiều phân khúc nhằm mục đích giúp khách hàng có sự lựa chọn và tăng sức cạnh tranh… là điều thường xuyên.
Tuy nhiên, khi tính toán chỉ số giá tiêu dùng CPI thì cần phải cố định giá của sản phẩm. Tuy nhiên, trong lúc này lại chưa thể cập nhật kịp giá những sản phẩm mới. Vì vậy, chỉ số CPI sẽ không phản ánh được sự có mặt của những sản phẩm mới có lượng mua tăng cao.
- Chỉ số CPI không nói lên sự thay đổi của chất lượng sản phẩm. Nếu chất lượng của sản phẩm trong giỏ hàng cố định có mức giá tăng hoặc tăng cao hơn giá thành, kéo theo chất lượng hàng cũng sẽ tăng tương ứng. Điều này kéo theo sản phẩm này không được tính vào sản phẩm tăng giá.
Vì thế, trên thị trường hiện nay thì việc cải thiện và nâng cao chất lượng sản phẩm diễn ra một cách thường xuyên và được nhiều công ty chú trọng. Vì vậy, khi tính toán chỉ số CPI sẽ gặp phải trường hợp phóng đại mức giá cũng như không thể hiện được rõ sự thay đổi của chất lượng hàng hoá.
Mối liên hệ giữa chỉ số CPI và lạm phát
Mối liên hệ giữa chỉ số CPI và lạm phát
Như đã đề cập thì chỉ số CPI có thể đo lường được chỉ số lạm phát. Chỉ số CPI được sử dụng để đo lường tỷ lệ lạm phát của một quốc gia ở trong một khoảng thời gian nhất định.
Chỉ số này biến động giúp cho bạn xác định được về tỷ lệ lạm phát đang gia tăng hay giảm. Nếu như CPI tăng thì tỷ lệ lạm phát cũng đang gia tăng. Ngoài ra thì CPI cũng được những thương nhân sử dụng để dự đoán về giá trong tương lai. Những người sử dụng lao động sử dụng CPI để tính toán tiền lương. Chính Phủ sử dụng chỉ số này để xác định mức tăng cho các quỹ bảo trợ xã hội.
Dù lạm phát tăng hay là giảm thì cũng gây ảnh hưởng đến nền kinh tế của quốc gia. Trong một vài trường hợp thì lạm phát giảm sẽ tác động tích cực đến nền kinh tế. Chẳng hạn khi Internet ngày càng trở nên phổ biến thì những người tiêu dùng sẽ cần phải trả ít hơn cho tiền cước điện thoại. Điều này sẽ có lợi cho người sử dụng bởi chi phí cho Internet rẻ, có thể thoải mái kết nối những ứng dụng mà không mất phí.
Cách tính chỉ số lạm phát trong 1 thời kỳ theo CPI
Dựa theo chỉ số giá tiêu dùng đã tính được, nếu như muốn tính chỉ số lạm phát thì bạn có thể tính được theo công thức sau đây:
Chỉ số lạm phát thời kỳ T = (CPI của thời kỳ T – CPI thời kỳ T-1) : CPI thời kỳ T-1
Người ta có thể xác định ở trong thực tế được quyền số trong tính toán về chỉ số giá tiêu dùng thông qua tính toán tỷ trọng chi tiêu của mỗi nhóm dịch vụ, hàng hóa so với tổng giá trị của chi tiêu. Sau đó thì chỉ số giá tiêu dùng sẽ được dựa theo quyền số đó để tính cho các thời kỳ sau. CPI sẽ được sử dụng để tính cho hàng năm và hàng tháng hoặc có thể được sử dụng để tính toán cho từng nhóm hàng hóa hay một số nhóm hàng hóa tùy theo mục đích sử dụng.
Ngoài chỉ số CPI này thì người ta cũng tính thêm cả mức giá giỏ hàng mà những doanh nghiệp mua vào, khác với chỉ số CPI chính là người tiêu dùng mua vào.
Kết luận
Bài viết vừa rồi chúng tôi đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin quan trọng về CPI là gì. Chỉ số này được sử dụng một cách rộng rãi và thường xuyên giúp cho nhà quản lý phân tích và đánh giá được nền kinh tế. Mặc dù còn tồn tại một số hạn chế nhưng chúng ta vẫn không thể phủ nhận được tầm quan trọng của chỉ số này. Do vậy, những thông tin trên phần nào có thể giúp bạn có thêm kiến thức về chỉ số CPI để hiểu hơn về nền kinh tế. Chúc bạn sẽ đưa ra được những chiến lược kinh doanh phù hợp.
FTV – Luôn tự hào là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực tư vấn về đầu tư chứng khoán và hàng hóa phái sinh uy tín nhất hiện nay
Phương châm hoạt động của FTV: “tận tâm - chính trực- khách quan - chuyên nghiệp”. Vì vậy, chúng tôi luôn luôn cố gắng, nỗ lực không ngừng nhằm nâng cao sự sáng tạo, tính chuyên nghiệp và đạo đức tại thị trường chứng khoán nhằm tạo ra những khác biệt về năng lực và công nghệ. Từ đó, mang đến cho quý khách hàng những dịch vụ an toàn và nhanh chóng nhất.
Nếu có câu hỏi thắc mắc nào về CPI là gì hoặc cần hỗ trợ đầu tư hãy liên hệ đến chúng tôi qua HOTLINE 0983 668 883 để được giải đáp nhanh nhất.
Xem thêm:
