Chứng khoán nợ là gì? Phân loại, đặc điểm của chứng khoán nợ

Trên thị trường chứng khoán có rất nhiều loại hình sản phẩm đa dạng để nhà đầu tư lựa chọn. Mỗi một sản phẩm sẽ có đặc trưng riêng và mang đến cơ hội đầu tư cũng như rủi ro khác nhau. Vậy nên nhà đầu tư cần tìm hiểu về Chứng khoán nợ là gì? Sự khác nhau giữa chứng khoán nợ với chứng khoán vốn để chọn hình thức đầu tư an toàn.

Chứng khoán nợ là gì?

Chứng khoán nợ là một sản phẩm chứng nhận mối quan hệ giữa người sở hữu (chủ nợ) với công ty phát hành. Hiện nay, chứng khoán nợ bao gồm: trái phiếu, công cụ tài chính phái sinh, giấy tờ chứng khoán dạng nợ...

Các loại chứng khoán nợ

1. Trái phiếu

Trái phiếu được phát hành bởi chính phủ, công ty hoặc một thể chế tài chính khác. Sản phẩm là 1 loại chứng khoán xác nhận quyền lợi của chủ sở hữu đối với phần vốn nợ của công ty phát hành trái phiếu.

Đầu tư trái phiếu được đánh giá là một hình thức đầu tư an toàn. Đến kỳ đáo hạn người mua được nhận cả gốc và lợi tức bằng số tiền ghi trên cuống phiếu. Phần lãi này của trái phiếu sẽ phục thuộc vào kết quả kinh doanh, khoản thu cố định. Lãi được trả định kỳ hoặc tùy thuộc vào đơn vị phát hành.

Phân loại trái phiếu theo đơn vị phát hành thành hai loại:

Trái phiếu chính phủ do nhà nước phát hành, là loại trái phiếu an toàn nhất hiện tại. Lãi suất của trái phiếu chính phủ thường được trả cố định theo kỳ hạn.
Trái phiếu doanh nghiệp được phát hành bởi các doanh nghiệp, nhằm mục đích huy động nguồn vốn để mở rộng thị trường kinh doanh hoặc đổi mới công nghệ.

Ngoài ra, trái phiếu còn phân loại theo hình thức:

- Trái phiếu vô danh: Là hình thức trái phiếu không có tên của doanh nghiệp phát hành và cũng không có tên người mua.

- Trái phiếu ghi danh: Là hình thức trái phiếu có tên của người mua và đơn vị phát hành.

Phân loại trái phiếu theo lợi tức:

Trái phiếu lãi suất cố định: Lãi suất sẽ được xác định theo phần trăm của nhà phát hành.
Trái phiếu có lãi suất biến đổi hoặc lãi suất thả nổi: Lãi suất sẽ được tính theo số tham chiếu khác, tổng lợi tức cuối kỳ thanh toán sẽ khác nhau ở mỗi kỳ.
Trái phiếu có lãi suất bằng 0: Có nghĩa là người mua sẽ không được trả bằng lợi tức cuối kỳ nhưng lại có quyền mua trái phiếu thấp hơn với mức giá niêm yết, nhưng cuối kỳ vẫn được hoàn tiền bằng mệnh giá khi phát hành.

2. Chứng khoán dạng nợ

Chứng khoán dạng nợ được xem là một dạng của chứng khoán nợ, được phát hành nhằm mục đích huy động vốn cho nhà nước hay công ty lớn. Đặc điểm chứng khoán dạng nợ và trái phiếu gần giống nhau, nhưng khác ở các vấn đề liên quan và điều kiện đảm bảo.

3. Công cụ thị trường tiền

Công cụ thị trường tiền

Công cụ thị trường tiền là tờ giấy xác nhận được hưởng vô điều kiện các khoản thu nhập hàng tháng cố định bằng tiền trong một khoảng thời gian cố định. Hình thức chứng khoán nợ đang được áp dụng phổ biến hiện nay.

4. Công cụ tài chính phái sinh

Công cụ tài chính phái sinh được hình thành dựa vào các công cụ có sẵn, nhằm mục đích bảo vệ, tạo ra lợi nhuận hay phân tán rủi ro. Có thể hiểu đơn giản, công cụ tài chính phái sinh là hoán đổi và quyền chọn.

Đặc điểm của chứng khoán nợ

Lãi suất của chứng khoán nợ phần lớn được xác định vào khả năng trả nợ của người đi vay. Rủi ro khi không có khả năng thanh toán cao nên dẫn đến lãi suất cho vay tăng.

Chứng khoán nợ được xem là loại chứng khoán có thu nhập ổn định, gần như các chứng khoán nợ đều được thực hiện giao dịch qua quầy.

Tổng giá trị các giao dịch chứng khoán nợ được thực hiện hằng ngày lớn hơn so với tổng giao dịch cổ phiếu do chứng khoán nợ được nắm giữ bởi nhà đầu tư lớn, các tổ chức phi lợi nhuận hoặc chính phủ.

Xem thêm: Chứng khoán quốc tế là gì? Có nên đầu tư chứng khoán quốc tế

Cổ phiếu có phải là chứng khoán nợ không?

Câu trả lời là “Không”. Cổ phiếu là chứng khoán vốn - Loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành, xác nhận quyền sở hữu một phần thu nhập và tài sản của công ty. Mục đích của cổ phiếu là để xác nhận quyền sở hữu của người mua cổ phiếu đối với một phần của thu nhập và tài sản của các công ty. Chứng khoán vốn và chứng khoán nợ là hai loại hình chứng khoán khác biệt nhau bở nhiều tính chất, đặc điểm, và quyền lợi và lợi nhuận. Do vậy nói cổ phiếu là chứng khoán nợ là không đúng.

Sự khác nhau giữa chứng khoán nợ và chứng khoán vốn

Sự khác nhau của chứng khoán nợ và chứng khoán vốn

Đặc điểm, tính chất

Chứng khoán nợ là chứng chỉ hay bút toán ghi nhận quyền sở hữu với 1 phần vốn vay của người mua. Trong khi đó chứng khoán vốn (còn gọi là cổ phiếu) là chứng chỉ hay bút toán ghi nhận quyền sở hữu đối với 1 phần vốn điều lệ.

Mua chứng khoán nợ thời gian đáo hạn được ghi rõ trên trái phiếu. Còn với chứng khoán vốn không có thời gian đáo hạn, người mua phải tiến hành giao dịch mua bán khi muốn thay đổi loại cổ phiếu đầu tư.

Lợi nhuận, lãi suất

Đầu tư chứng khoán nợ sẽ được trả mức lãi suất ổn định và định kỳ. Lãi suất không phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh hay sử dụng vốn của đơn vị phát hành. Đây là hình thức đầu tư an toàn, lãi chậm, ổn định không có sự đột phá, do đã quy định trước về mức lãi suất trong hợp đồng mua trái phiếu.

Đầu tư chứng khoán vốn có mức lãi suất không ổn định, nó phụ thuộc vào khả năng kinh doanh, hoạt động của doanh nghiệp mang lại. Lợi nhuận từ đầu tư cổ phiếu gồm: chênh lệch giá cổ phiếu, cổ tức được nhận. Nhà đầu tư chứng khoán vốn được hưởng lợi nhuận cao khi doanh nghiệp phát hành có sự phát triển mạnh.

Khả năng thanh toán

Tính thanh khoản của cổ phiếu lớn hơn, do đã có sàn giao dịch. Việc mua bán được thực hiện linh hoạt với các cổ phiếu đã được niêm yết trên sàn chứng khoán. Trong khi, trái phiếu tính thanh khoản kém do chưa có sàn giao dịch.

Quyền lợi được hưởng

Người mua chứng khoán nợ là chủ nợ của công ty, họ có quyền đòi khoản nợ và lãi suất nhưng không có quyền tham gia quản lý, điều hành các chiến lược hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Ngược lại, người mua cổ phiếu sẽ là cổ đông và có quyền được hưởng cổ tức, tham gia điều hành, quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Khi doanh nghiệp tăng vốn điều lệ sẽ không ảnh hưởng tới quyền lợi của người mua chứng khoán nợ. Nhưng với người mua chứng khoán vốn (cổ phiếu) việc thay đổi vốn điều lệ sẽ gây ảnh hưởng đến quyền quản trị của các cổ đông.

Một số rủi ro khi đầu tư chứng khoán nợ

Rủi ro về lạm phát

Lạm phát được xem là tình trạng khá phổ biến hiện nay khi nền kinh tế tăng giá chung một cách liên tục. Tình hình kinh tế và tài chính có dấu hiệu lạm phát, giá cả leo thang ở nhiều khu vực, tiền tệ trở nên mất giá trị mua sắm trên 1 đơn vị.

Rủi ro tái đầu tư

Tình hình chung của nhiều doanh nghiệp, khi các nhà đầu tư nhận được tiền nhưng lại không có cơ hội tái đầu tư tiếp với mức lại suất tương đương. Vì vậy nhà đầu tư cần cân nhắc khi chọn loại hình trái phiếu để giảm tính rủi ro tái đầu tư cũng như nhận được lãi suất hấp dẫn.

Rủi ro về tính thanh khoản

Trái phiếu có tính thanh khoản thấp do chưa có thị trường giao dịch và niêm yết. Khi các nhà đầu tư muốn bán trái phiếu ra thị trường mà không có người mua. Ngoài ra, thị trường trái phiếu quá nhỏ dẫn tới giá cả bị biến động và gây ảnh hưởng trực tiếp tới tỷ suất lợi nhuận.

Rủi ro về lãi suất

Giá của trái phiếu và lãi suất thường có tỷ lệ đối nghịch với nhau. Khi nhu cầu người mua trái phiếu tăng sẽ khiến giá của nó tăng. Nhưng lãi suất sẽ giảm xuống kéo theo các nhà đầu tư có thể nắm bắt cơ hội lợi suất cao nhất để bán ra thu về lợi nhuận cao.

Trường hợp, nhà đầu tư bán trái phiếu có lãi suất cao dẫn đến mức giá trái phiếu sẽ giảm xuống. Đây cũng chính là nguyên nhân làm cho các nhà đầu tư trái phiếu thua lỗ khi kinh doanh.

Rủi ro tín dụng

Rủi ro này xuất hiện khi các nhà đầu tư mua trái phiếu của doanh nghiệp phát hành. Trái phiếu sẽ có rủi ro lớn hơn, doanh nghiệp phải trả mức lãi suất cao hơn cho nhà đầu tư. Rủi ro trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nghiệp vỡ nợ.

Đầu tư chứng khoán nợ có lợi thế cũng như tồn tại nhiều rủi ro đối với các nhà đầu tư. Bên cạnh tính ổn định và an toàn chính là hạn chế mà các nhà đầu tư cần cân nhắc trước khi chọn đầu tư trái phiếu. Trên đây là những gì mà FTV chia sẻ đến các bạn về Chứng khoán nợ là gì? Cảm ơn các nhà đầu tư đã theo dõi bài viết của FTV. Chúc các nhà đầu tư - đầu tư thành công!

FTV đơn vị chuyên tư vấn đầu tư chứng khoán và hàng hóa phái sinh hàng đầu Việt Nam

Hiện nay trên thị trường chứng khoán Việt Nam được đánh giá là một kênh đầu tư hấp dẫn cùng với nhiều yếu tố khác nhau. Nếu các trader đang muốn thử sức với chứng khoán mà chưa có nhiều kinh nghiệm thì hãy liên hệ ngay với FTV chúng tôi. Ở đây các bạn sẽ được các chuyên gia đứng đầu trong lĩnh vực tài chính tư vấn về cách phòng ngừa rủi ro và cách đầu tư đem về lợi nhuận cao.

Đến với FTV, trader sẽ được các chuyên gia cập nhật thông tin mới nhất về các biến động thị trường qua số liệu thống kê và bảng phân tích thị trường. Đồng thời, các trader sẽ được cung cấp miễn phí các loại tài liệu tham khảo: cách thức giao dịch của từng hàng hóa, biểu đồ, thống kê thị trường,...

Nếu vẫn còn câu hỏi thắc mắc hoặc muốn biết các thông tin chi tiết, bạn có thể liên hệ với công ty Cổ phần Đầu tư và Công nghệ FTV qua HOTLINE 0983 668 883 để được các chuyên gia hàng đầu trợ giúp tư vấn nhanh chóng nhất !