Bao thanh toán là gì? Lợi ích và quy định về bao thanh toán

Bao thanh toán là một nghiệp vụ tài chính, theo đó các doanh nghiệp sẽ thực hiện bán những khoản phải thu cho một bên thứ ba (gọi là bên bao thanh toán) với mức chiết khấu cụ thể đã được quy định trong hợp đồng. Và để biết rõ hơn về bao thanh toán là gì, những loại hình bao thanh toán, lợi ích cũng như những quy định về nghiệp vụ tài chính này. Hãy cùng FTV theo dõi bài viết dưới đây nhé.

Bao thanh toán là gì?

Bao thanh toán là gì?

Bao thanh toán chính là một trong những hình thức cấp tín dụng do những ngân hàng, tổ chức tín dụng cấp cho các doanh nghiệp thông qua hoạt động mua lại các khoản phải thu phát sinh ra hoạt động mua bán hàng hóa. Tất cả những quyền và nghĩa vụ của bên mua và bên bán sẽ được thỏa thuận cụ thể ở trong hợp đồng. Khi đó, những tổ chức tín dụng sẽ đóng vai trò là bên bao thanh toán và cung cấp nguồn vốn cho những doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh và thương mại.

Phân loại bao thanh toán

Theo quy định tại thông tư số 02/2017/TT-NHNN thì bao thanh toán có những loại hình sau:

Bao thanh toán của bên bán hàng

Bao thanh toán bên bán hàng chính là việc bên bao thanh toán (ở đây là những tổ chức tín dụng) có quyền truy đòi những khoản phải thu của bên bán hàng thông qua hoạt động cho bên bán hàng ứng trước một số tiền đã được thỏa thuận cụ thể ở trong hợp đồng.

Bao thanh toán của bên mua hàng

Bao thanh toán bên mua hàng chính là hình thức mà bên bao thanh toán mua hàng có quyền bảo lưu những khoản phải trả của bên mua hàng thông qua hoạt động ứng trước tiền thanh toán trả cho bên bán hàng và đồng thời thu lại tiền phí và lãi theo thỏa thuận ở trong hợp đồng.

Bao thanh toán ở trong nước

Bao thanh toán trong nước chính là hình thức bao thanh toán thông qua bản hợp đồng mua bán hàng hóa trong đó thì cả bên mua hàng và bên bán hàng đều là người cư trú ở trong nước.

Bao thanh toán quốc tế

Tương tự với bao thanh toán trong nước thì bao thanh toán quốc tế cũng là một hình thức bao thanh toán thông qua bản hợp đồng mua bán hàng hóa hay giữa bên xuất khẩu và bên nhập khẩu. Tuy nhiên thì điểm khác biệt ở đây chính là 2 chủ thể trong bản hợp đồng một bên là người cư trú và một bên là người nước ngoài.

Các hình thức bao thanh toán

Các hình thức bao thanh toán

Hiện nay thì bao thanh toán đang có 3 hình thức chính đó là: bao thanh toán theo món, đồng bao thanh toán và bao thanh toán hạn mức. Mỗi hình thức này thì sẽ được định nghĩa cụ thể:

Bao thanh toán theo món

Bao thanh toán theo món là việc những tổ chức tín dụng chia khoản phải thu thành mỗi danh mục cụ thể. Với từng khoản đó thì sẽ cần một bản hợp đồng tín dụng riêng.

Bao thanh toán hạn mức

Bao thanh toán hạn mức là việc những tổ chức tín dụng cung cấp cho bên bán hàng một số dư bao thanh toán nhất định ở trong khoảng thời gian cụ thể. Theo đó thì tổng số dư bao thanh toán với bên bán hàng sẽ không thể vượt quá hạn mức quy định này.

Khi đó sau mỗi lần ứng trước thì đơn vị bán hàng sẽ cần phải ký một giấy nhận nợ đối với tổ chức tín dụng.

Đồng bao thanh toán

Đồng bao thanh toán là hình thức những tổ chức tín dụng cùng đứng ra bao thanh toán cho một bản hợp đồng cụ thể. Trong đó thì một tổ chức tín dụng sẽ là trung gian thực hiện hoạt động tổ chức bao thanh toán.

Lợi ích của bao thanh toán

Sử dụng bao thanh toán có thể mang đến cho cả người mua và người bán nhiều lợi ích. Cụ thể:

Đối với bên bán

Thanh toán linh hoạt nên có thể gia tăng khả năng cạnh tranh.
Bao thanh toán hạn chế được những rủi ro về tín dụng
Thông qua bao thanh toán thì doanh nghiệp có thể biết được một cách chính xác về khả năng tín dụng cũng như tài chính thực tế của mỗi khách hàng
Nhờ có bao thanh toán mà các doanh nghiệp có thể tiết kiệm được nhiều thời gian và phần chi phí quản lý, thu hồi nợ.

Đối với người mua

Không mất bất kỳ một phần chi phí nào về bao thanh toán
Người mua có thể sẽ không cần phải trả tiền hàng hóa ngay mà vẫn được mua hàng và sử dụng trước. Người mua chỉ cần phải trả tiền khi mà hàng hóa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu đã đặt ra ở trong hợp đồng.
Thanh toán linh hoạt bằng đồng nội tệ hay ngoại tệ

Quy định về bao thanh toán

Quy định về bao thanh toán

Quy định về bao thanh toán đã nêu rõ ở Thông tư 02/2017/TT-NHNN. Trong đó nêu rõ về điều kiện bao thanh toán và các trường hợp không được bao thanh toán.

Điều kiện bao thanh toán

Thông tư nêu rõ rằng khách hàng cần phải đáp ứng được những điều kiện cụ thể thì mới có thể xem xét, quyết định bao thanh toán. Các điều kiện bao gồm:

Đối với khách hàng là người cư trú

Khánh hàng phải là pháp nhân và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự theo đúng các quy định của pháp luật
Khách hàng là các cá nhân đã đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự theo đúng quy định của pháp luật. Trong trường hợp mà khách hàng từ đủ 15 đến 18 tuổi thì cần phải không bị mất hoặc hạn chế về năng lực hành vi dân sự theo đúng quy định.
Khách hàng sử dụng bao thanh toán để ứng tiền sẽ phải nhằm mục đích hợp pháp và đồng thời phục vụ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh chính đáng.
Khách hàng phải chứng minh được về khả năng tài chính để trả nợ.
Khách hàng cần đưa ra được các phương án sử dụng nguồn vốn khả thi.

Đối với khách hàng là người nước ngoài

Khách hàng phải là những tổ chức, công ty.
Khách hàng dùng bao thanh toán để ứng tiền phải nhằm mục đích hợp pháp và đồng thời phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh chính đáng của doanh nghiệp.
Tổ chức sử dụng bao tài chính cần phải chứng minh được khả năng tài chính đủ để trả nợ. Đồng thời cần phải đưa ra được phương án sử dụng vốn hợp lý.
Trong trường hợp khách hàng là bên nhập khẩu thì sẽ cần phải đáp ứng được một trong các điều kiện sau:

Khách hàng phải là doanh nghiệp đã được thành lập và hoạt động tại nước ngoài nhưng có vốn góp của các doanh nghiệp Việt Nam dưới hình thức đầu tư trực tiếp ra nước ngoài.

100% giá trị của khoản phải trả đều sẽ được bảo lãnh thanh toán, bảo hiểm bởi một bên thứ ba và đã được khách hàng ký quỹ và được bảo đảm bằng số tiền gửi của khách hàng ở đơn vị bao thanh toán.

Trường hợp sẽ không được bao thanh toán

Trong một số trường hợp thì những đơn vị bao thanh toán sẽ không được bao thanh toán đối với các khoản phải trả, khoản phải thu thuộc những danh mục sau đây:

Các sản phẩm và dịch vụ bị pháp luật cấm
Hợp đồng mua bán hàng hóa mà có thời hạn thanh toán còn lại dài hơn 180 ngày kể từ ngày được đề nghị bao thanh toán.
Hợp đồng mua bán hàng hóa mà không được quyền chuyển giao quyền và nghĩa vụ.
Hợp đồng cung ứng dịch vụ ở trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và bảo hiểm theo đúng quy định của Thủ tướng Chính phủ về Hệ thống ngành kinh tế của Việt Nam.
Các khoản phải thu, phải trả đã được bao thanh toán hay sử dụng cho những nghĩa vụ nợ khác.
Các khoản phải thu, phải trả đã quá hạn thanh toán theo đúng hợp đồng mua bán hàng hóa.
Các khoản thanh toán đang có tranh chấp xảy ra.

Thời hạn bao thanh toán

Thời hạn bao thanh toán đã được quy định tại Khoản 14 Điều 3 TT 02/2017/TT-NHNN. Theo đó thì thời hạn bao thanh toán chính là khoảng thời gian sẽ được tính từ ngày tiếp theo của ngày đơn vị bao thanh toán thực hiện ứng trước số tiền đầu tiên cho đến khi mà nợ và lãi bao thanh toán được trả hết theo đúng quy định trong hợp đồng.

Trong trường hợp mà ngày cuối cùng của thời hạn bao thanh toán trùng với ngày nghỉ cuối tuần hay lễ, tết thì sẽ được chuyển sang ngày làm việc tiếp theo sau của ngày nghỉ. Đặc biệt, nếu như trường hợp bao thanh toán mà không đủ 1 ngày thì sẽ được xác định theo đúng quy định của Luật dân sự về thời điểm bắt đầu thời hạn.

Chi phí bao thanh toán

Chi phí bao thanh toán chính là khoản tiền mà đơn vị bao thanh toán nhận được thông qua hoạt động đảm nhận bao thanh toán và được quy định cụ thể ở Điều 9 TT 02/2017/tt-NHNN. Theo đó thì mức lãi suất và chi phí bao thanh toán sẽ do đơn vị bao thanh toán và khách hàng tuân theo thỏa thuận trước tại bản hợp đồng, phù hợp với quy định của pháp luật.

Trong trường hợp đã đến thời hạn trả nợ thì lãi bao thanh toán mà đơn vị bao thanh toán không được thanh toán đầy đủ thì phía khách hàng sẽ phải trả lãi như sau:

Lãi trên khoản nợ bao thanh toán phải theo mức lãi suất bao thanh toán đã được thỏa thuận trước đó và tương ứng với thời hạn bao thanh toán đến hạn chưa trả.
Trong trường hợp khách hàng vẫn không thanh toán được đúng hạn như quy định trên thì phía khách hàng sẽ phải trả lãi chậm theo mức lãi suất đã được thỏa thuận từ trước đó nhưng không được vượt quá mức 10%/năm tính trên số dư lãi chậm trả tương ứng với mốc thời gian chậm trả.
Trường hợp nợ bao thanh toán bị chuyển thành nợ quá hạn thì khách hàng phải tiến hành trả lãi dựa trên các khoản nợ bao thanh toán quá hạn và tương ứng với thời gian chậm trả với mức lãi suất sẽ không được vượt quá 150% lãi suất bao thanh toán ở trong hạn tại thời điểm chuyển nợ quá hạn.

Ngoài ra, nếu như trong trường hợp áp dụng với mức lãi suất bao thanh toán điều chỉnh thì đơn vị bao thanh toán và khách hàng cần phải có thỏa thuận cụ thể về nguyên tắc và những yếu tố để xác định mức lãi suất điều chỉnh, thời điểm điều chỉnh của lãi suất bao thanh toán. Trường hợp bao thanh toán căn cứ vào những yếu tố để xác định được lãi suất điều chỉnh dẫn đến sẽ có nhiều mức lãi suất khác nhau thì khi đó đơn vị bao thanh toán sẽ sử dụng với mức lãi suất bao thanh toán thấp nhất.

Quy trình bao thanh toán

Để việc thực hiện được bao thanh toán một cách nhanh chóng thì mọi người có thể tiến hành theo 3 bước cơ bản như sau:

Bước 1: Thẩm định hồ sơ và ký kết hợp đồng bao thanh toán

Bước đầu tiên cũng chính là tiền đề cho quá trình bao thanh toán sau này chính là bước thẩm định hồ sơ và ký kết hợp đồng bao thanh toán.

Ở bước này thì đầu tiên người bán cần phải chuẩn bị và ký được bản hợp đồng thương mại đối với người mua, đồng thời tiến hành làm những thủ tục để có thể xin được tài trợ bao thanh toán.
Đơn tài trợ bao thanh toán thì người bán có thể làm theo mẫu và gửi đến ngân hàng hay tổ chức tài chính mà mình mong muốn.
Kèm theo đơn tài trợ tài chính là những tài liệu liên quan như: hợp đồng thương mại, tên, địa chỉ của những bên liên quan trong hợp đồng….
Sau khi nhận được bộ hồ sơ xin bao thanh toán từ phía khách hàng, ngân hàng hoặc những tổ chức tài chính sẽ tiến hành thẩm định những nội dung sau: báo cáo kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh, báo cáo tài chính và điểm tín dụng của người mua. Đồng thời sẽ thẩm định tình hình của người bán thông qua việc đánh giá tính khả thi, tính ổn định…
Khi mà tất cả những yếu tố liên quan đến bao thanh toán đã được đảm bảo thì bản hợp đồng bao thanh toán sẽ được ký kết.

Bước 2: Người bán sẽ thực hiện hợp đồng thương mại

Sau khi hợp đồng bao thanh toán đã được ký kết thì người bán tiến hành gửi hàng đến cho người mua theo đúng những yêu cầu đã được thỏa thuận trước đó.

Bước 3: Người bán sẽ nộp chứng từ xin tài trợ bao thanh toán

Cuối cùng thì người bán tiến hành gửi những chứng từ, hóa đơn bán hàng cùng với văn bản chuyển nhượng nợ cho bên bao thanh toán.

Bước 4: Đơn vị bao thanh toán sẽ thẩm định và thực hiện tài trợ

Sau khi nhận được những chứng từ của người bán thì bên bao thanh toán sẽ thẩm định lại những giấy tờ. Sau khi đã xác minh được tính hợp pháp thì đơn vị này sẽ thanh toán ngay cho người bán và gửi toàn bộ chứng từ đến bên mua.

Bước 5: Hoàn tất về quy trình bao thanh toán

Đến kỳ thanh toán thì bên bao thanh toán sẽ phải gửi yêu cầu cho bên mua. Khi này bên mua sẽ có nghĩa vụ phải thanh toán toàn bộ số tiền trong các chứng từ cho bên bao thanh toán. Sau cùng thì đơn vị bao thanh toán sẽ xác nhận đúng số tiền và hoàn tất những thủ tục.

Thực trạng bao thanh toán tại Việt Nam hiện nay

Thực trạng bao thanh toán tại Việt Nam hiện nay

Mặc dù, có nhiều dấu hiệu tích cực trong việc ứng dụng nghiệp vụ bao thanh toán nhưng tại thị trường Việt Nam vẫn chưa thực sự phát triển và chưa thể hiện hết những ưu điểm vốn có. Điều này xuất phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể:

Thứ nhất, tại Việt Nam bao thanh toán chính là một dịch vụ mới mẻ đối với tất cả những chủ thể tham gia vào dịch vụ này và bao gồm: đơn vị cung ứng dịch vụ bao thanh toán (ngân hàng,tổ chức tín dụng...), khách hàng (doanh nghiệp) và mới mẻ đối với cả các cơ quan chức năng ban hành quy định pháp lý về dịch vụ này ở Việt Nam.

Thứ hai, chi phí sử dụng dịch vụ bao thanh toán còn cao gây e ngại cho nhiều doanh nghiệp. Bao thanh toán là một nghiệp vụ có nhiều sự rủi ro, đặc biệt là rủi ro từ phía những người mua.

Thứ ba, sản phẩm bao thanh toán chưa có đủ sức hấp dẫn đối với khách hàng.

Thứ tư, trình độ hiểu biết về luật pháp và điều ước, tập quán, thông lệ quốc tế của những doanh nghiệp Việt Nam còn thấp.

Thứ năm, quan hệ đối với thị trường nước ngoài của những tổ chức cung cấp dịch vụ bao thanh toán còn có nhiều hạn chế.

Thứ sáu, điều kiện cơ bản để có thể ứng dụng nghiệp vụ bao thanh toán đó chính là phương thức nhờ thu ở trong mua bán hàng hóa và dịch vụ. Để thực hiện được phương thức nhờ thu thì cần phải dựa trên cơ sở tín nhiệm giữa bên mua và bên bán và giữa người cung ứng dịch vụ, người sử dụng dịch vụ.

Ngoài ra thì nguyên nhân chủ quan khác là tại một số ngân hàng và chi nhánh ngân hàng thương mại dịch vụ bao thanh toán chưa được các ban lãnh đạo quan tâm và chỉ đạo phát triển đúng mức. Đồng thời chưa xây dựng đượcmột chiến lược phát triển riêng biệt cho dịch vụ mới này.

Hiện tại, đa số các ngân hàng mà cung ứng dịch vụ bao thanh toán tại Việt Nam mới chỉ dừng lại ở việc cung cấp sản phẩm bao thanh toán có truy đòi. Trong tương lai, khi mà nghiệp vụ bao thanh toán phát triển ở Việt Nam thì những ngân hàng thương mại sẽ tiến đến cung cấp dịch vụ bao thanh toán đầy đủ và thậm chí có thể tiến hành cung ứng đến dịch vụ Forfaiting (bao thanh toán vốn trung vàdài hạn).

Để sản phẩm bao thanh toán nhanh chóng phát triển tại thị trường Việt Nam nói chung, những giải pháp cần phải tập trung khắc phục các hạn chế và những nguyên nhân. Các ngân hàng thương mại cần phải giảm phí dịch vụ bao thanh toán trong khoảng thời gian đầu, ít ra là từ 2-3 năm nhằm tạo sự hấp dẫn và làm quen của những doanh nghiệp và tăng cường những buổi hội thảo, tập huấn dành cho doanh nghiệp.

Để tăng tính hấp dẫn cho dịch vụ bao thanh toán thì các ngân hàng thương mại cần phải có sự vận dụng linh hoạt về hình thức đảm bảo tiền vay, đồng thời dựa trên cơ sở tín nhiệm hay hình thức đảm bảo khác thay cho những tài sản thế chấp. Trong tương lai gần thì một số ngân hàng thương mại có điều kiện nên mở chi nhánh, văn phòng đại diện ở một số thị trường tài chính lớn trên thế giới, tạo điều kiện cho hoạt động phát triển nghiệp vụ bao thanh toán cũng như một vài nghiệp vụ kinh doanh quốc tế của ngân hàng.

Một số giải pháp cụ thể khác mà ngân hàng cần phải quan tâm là từ hội sở chính đến những chi nhánh của ngân hàng thương mại cần tăng cường phổ biến, tuyên truyền dịch vụ này đến toàn thể cán bộ nhân viên và khách hàng, tăng cường các hoạt động marketing cũng như xây dựng được mô hình phát triển dịch vụ này một cách hợp lý. Ngoài ra thì Chính phủ, cũng cần hoàn thiện khung pháp lý và ngân hàng cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp để thúc đẩy được sự phát triển dịch vụ mới này...

Kết luận

Như vậy là trên đây, FTV đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bao thanh toán là gì, những hình thức bao thanh toán cũng như lợi ích và quy trình, các quy định trong bao thanh toán rồi. Hiểu rõ được kiến thức về nghiệp vụ tài chính này sẽ là một nền tảng giúp bạn vận hành cũng như quản lý tốt công việc kinh doanh của mình.

FTV - đơn vị chuyên tư vấn đầu tư chứng khoán & hàng hóa phái sinh uy tín hiện nay

Đến với FTV thì bạn sẽ luôn nhận được hỗ trợ từ những chuyên gia uy tín và giàu kinh nghiệm trong ngành tài chính, chứng khoán. Ngoài ra, nhà đầu tư sẽ được cung cấp nhiều loại tài liệu tham khảo miễn phí giúp cho khách hàng theo dõi và xây dựng được chiến lược đầu tư tối ưu.

Nếu có câu hỏi thắc mắc nào về bao thanh toán là gì hay cần hỗ trợ tham gia đầu tư hàng hóa và chứng khoán hãy liên hệ ngay đến FTV qua HOTLINE 0983 668 883 để được chuyên gia giải đáp nhanh nhất.

Xem thêm: