.png){kind=logo}
Chắc hẳn nhắc đến hợp đồng thì là một khái niệm không còn xa lạ đối với mọi người, nhất là đối với những cá nhân, công ty, tổ chức hoạt động kinh doanh mua bán. Thế nhưng hợp đồng chỉ là một cái tên chung mà trong đó lại được phân chia với rất nhiều loại hợp đồng cùng những đặc điểm khác nhau. Vậy hôm nay, hãy với chuyên mục kiến thức của FTV tìm hiểu kỹ hơn về một loại hợp đồng đó là hợp đồng hóa đổi nhé! Đây là một loại hợp đồng ngày càng được sử dụng rộng rãi trong các hoạt động kinh doanh, giao dịch.
Hợp đồng hoán đổi là gì?
Hợp đồng hóa đổi là gì?
Hợp đồng hoán đổi là hợp đồng được sử dụng rộng rãi trong những hoạt động kinh doanh, giao dịch tài chính, với tên gọi tiếng anh quen thuộc là Swap contract.
Được khái niệm là sự thoả thuận giữa hai bên, trong đó các bên thỏa thuận và cam kết với nhau về việc thanh toán một khoản lợi nhuận vật chất tiếng kỳ với nhau, hoặc cam kết đồng ý trao đổi các nguồn tiền trong tương lai theo một phương thức đã được định sẵn và phải được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định mà các bên đã thỏa thuận.
Cũng như các loại hợp đồng khác thì hợp đồng hoán đổi có hiệu lực kể từ ngày khởi đầu hay còn được gọi là ngày định giá. Ngày các bên thỏa thuận về hiệu lực của hợp đồng và hết hiệu lực vào ngày kết thúc hay còn gọi là ngày đáo hạn của hợp đồng (ngày các nghĩa vụ trong hợp đồng được thực hiện xong), các bên có thỏa thuận rõ ràng về thời điểm hợp đồng hết hiệu lực.
Xem thêm: Hàng hóa phái sinh
Các loại hợp đồng hoán đổi
Hiện nay có 5 loại hợp đồng hoán đổi, cụ thể như sau:
1. Hợp đồng hoán đổi lãi suất - Interest rate swap
Hợp đồng hoán đổi lãi suất đây là loại hợp đồng phái sinh mà trong đó một bên trao đổi dòng lãi suất để lấy dòng tiền mặt của bên kia. Interest rate swap được lập ra mục đích để quản lý tài sản hoặc nợ cố định hay như thả nổi, kiếm lợi từ sự thay đổi mức lãi suất. Thông dụng nhất vẫn là bên A trả lãi suất cố định cho bên B và sẽ nhận lại từ bên B lãi suất thả nổi.
Ví dụ: Hợp đồng hoán đổi lãi suất cụ thể như sau: bên A đồng ý sẽ trả cho bên B một số tiền theo mức lãi suất cố định là 3%, trong khi đó sẽ nhận lại khoản thanh toán là theo lãi suất LIBOR +50 điểm tương đương với 0,50%. Chú ý rằng sẽ không có sự trao đổi với số tiền danh nghĩa của hợp đồng và lãi suất được dựa vào số tiền danh nghĩa. Khi tới ngày đáo hạn, thì số tiền thanh toán lãi suất sẽ được thanh toán theo công thức tính như sau: nếu LIBOR là 1,3% bên B sẽ nhận được là 1,2% (3%-(LIBOR+50điểm) và bên A sẽ trả là 1,2% của số tiền danh nghĩa. Lãi suất cố định 3% này được xem như là phần lãi suất hoán đổi (Swap rate).
2. Hợp đồng hoán đổi tiền tệ - Currency swap
Đây là một dạng hợp đồng về trao đổi ngoại tệ, hai bên sẽ thực hiện trao đổi với nhau về khoản tiền gốc và tiền lãi cố định của một khoản vay để lấy được khoản tiền gốc và tiền lãi cố định tương đương của một khoản vay bằng một loại đồng tiền khác. Trong thực tế, thì hợp đồng hoán đổi tiền tệ thường sẽ được kết hợp với hợp đồng hóa đổi lãi suất.
Ví dụ: Tại một công ty có trụ sở chính ở Mỹ cần đồng tiền franc của Thụy Sỹ và một công ty có trụ sở ở Thụy Sỹ cần đồng tiền USD. Hai công ty này hoàn toàn có thể trao đổi các loại tiền tệ với nhau bằng cách thỏa thuận một mức lãi suất, với số tiền đồng ý sẽ trao đổi và ngày sẽ đáo hạn. Thời gian đáo hạn thông thường sẽ kéo dài ít nhất là 10 năm.
3. Hợp đồng hoán đổi tín dụng - Credit swap
Hợp đồng hoán đổi tín dụng là dạng hợp đồng phái sinh tín dụng, trong khi đó bên mua sẽ thanh toán một khoản tiền định kỳ cho bên bán và sẽ nhận lại một khoản bồi thường nếu trường hợp công cụ tài chính cơ sở bị mất đi khả năng thanh toán.
Ví dụ: Một nhà đầu tư mua một hợp đồng hoán đổi tín dụng - CDS từ ngân hàng Citi Bank, có tổ chức tham chiếu cho hợp đồng này là AIG. Nhà đầu tư sẽ cần phải trả phí định kỳ cho ngân hàng Citi Bank, và nếu AIG mất khả năng thanh toán những khoản nợ thì nhà đầu tư sẽ được nhận khoản thanh toán một lần từ ngân hàng Citi Bank và hợp đồng hoán đổi tín dụng chấm dứt. Khi nhà đầu tư thật sự sở hữu nợ của AIG, hợp đồng hoán đổi tín dụng được coi như là công cụ để phòng chống rủi ro. Tuy nhiên nhà đầu tư hoàn toàn có thể mua CDS mà không cần sở hữu nợ của AIG, điều đó được thực hiện vì mục đích để đầu cơ và đánh cược về mất khả năng thanh toán của AIG để kiếm thêm tiền, hoặc có thể để phòng ngừa những rủi ro cho nhiều khoản đầu tư vào những công ty khác của nó có thể tương đương với AIG.
4. Hợp đồng hoán đổi hàng hóa - Commodity swap
Đây là một thỏa thuận mà theo đó giá thả nổi của các loại hàng hóa được đổi lấy với giá cố định tại một khoảng thời gian xác định. Người sử dụng hàng hóa khi muốn đảm bảo giá ở mức tối đa nhất thì sẽ trả cho tổ chức tài chính với một mức giá cố định để đổi lại được những khoản thanh toán dựa trên mức giá cả thị trường cho những loại hàng hóa có liên quan. Ngược lại, khi người sản xuất muốn giữ lại mức thu nhập cố định và đồng ý trả mức giá thị trường cho các tổ chức tài chính và nhận các khoản thanh toán cố định cho các loại hàng hóa.
Ví dụ: Khi người sử dụng hàng hoá đồng ý trả cho tổ chức tài chính một mức giá cố định và muốn đảm bảo giá ở mức tối đa. Thì đổi lại, người sử dụng sẽ nhận lại được các khoản thanh toán cho những loại hàng hoá liên quan dựa trên mức giá cả của thị trường.
5. Hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn - Equity swap
Đây là một dạng hợp đồng hoán đổi mà tổ hợp những dòng tiền đã được thỏa thuận trao đổi giữa hai bên vào một ngày được xác định trong tương lai. Một trong hai dòng tiền trong hợp đồng này thường được gắn liền với lãi suất thả nổi và được gọi là vế nổi, vế còn lại sẽ dựa vào kết quả của một cổ phiếu hoặc của một chỉ số trên thị trường và gọi đó là vế cổ phiếu.
Ví dụ: Dựa vào chỉ số của FTSE đối với giá trị danh nghĩa là 5.000.000, thì bên A sẽ hoán đổi 5.000.000 bảng với mức lãi suất LIBOR + 3 điểm cơ bản lấy 5.000.000 bảng. Và bên B sẽ nhận từ bên A với mức lãi suất thả nổi LIBOR+ điểm cơ bản trên tổng số tiền danh nghĩa là 5.000.000. Bên A sẽ nhận lại được từ bên B với bất kỳ sự gia tăng với tỷ lệ phần trăm của chỉ số cổ phiếu FTSE cho giá trị danh nghĩa là 5.000.000 bảng.
Đặc điểm của hợp đồng hoán đổi
Tuy hợp đồng hoán đổi là một loại hợp đồng khá đặc thù, nhưng vẫn mang những đặc điểm chung của một hợp đồng nói chung có thể tham khảo chi tiết như sau:
- Đây là là thỏa thuận giữa các bên tham gia hợp đồng, trong đó các bên thống nhất với nhau về mặt ý chí, tự nguyện và bình đẳng khi giao kết hợp đồng hoán đổi.
- Đối với hợp đồng hoán đổi là thỏa thuận làm phát sinh những hậu quả pháp lý, đó là việc xác lập hoặc tiến hành chấm dứt các quyền nghĩa vụ của các bên trong thực hiện giao kết hợp đồng.
- Nội dung của hợp đồng hoán đổi cũng phải bao gồm các nội dung về quyền và nghĩa vụ của các bên trong khi giao kết hợp đồng.
- Mục đích của việc giao kết hợp đồng hoán đổi là phải đảm bảo được các lợi ích chung của các bên tham gia nhưng không được làm trái với quy định của pháp luật và trái với đạo đức xã hội.
Ngoài những đặc điểm chung nói trên, hợp đồng hoán đổi là một hợp đồng mang tính chất khá đặc thù nên hợp đồng hoán đổi còn mang những đặc điểm riêng có thể kể đến như sau:
- Một đặc điểm chung mà các hợp đồng hoán đổi hiện nay đều có đó là các bên sẽ thỏa thuận với nhau, trong đó một bên đồng ý huấn đổi một nguồn lợi ít từ thị trường tài chính này để đổi lấy một nguồn lợi ích khác từ một nguồn tài chính khác.
- Sở dĩ các bên tham gia hợp đồng hoán đổi với nhau về nguồn tài chính từ các thị trường tài chính khác nhau bởi vì họ muốn đề phòng những rủi ro về lãi suất tài chính, rủi ro về nguồn cổ phiếu, rủi ro về tỉ giá… để hưởng các ưu đãi dành cho các công ty trong nước và nhầm mục đích đầu cơ.
- Việc thỏa thuận giữa hai bên mặc dù đạt được lợi ích nhất định nhưng hầu như các bên không thỏa thuận về việc này phải có nghĩa vụ thanh toán cho bên kia một khoản trừ các trường hợp các bên vi phạm hợp đồng, do vậy các vấn đổi có giá trị bằng không.
- Từ đó, có thể thấy rằng hợp đồng hoán đổi này mang những ý nghĩa đúng như tên gọi của nó, là hoán đổi các giá trị vật chất với nhau chứ không phải có nghĩa vụ thanh toán thêm bất kỳ một khoản lợi ích vật chất nào cả.
- Các hợp đồng hoán đổi được thực hiện theo nguyên tắc bù trừ, điều này sẽ hạn chế được những rủi ro tín dụng bằng cách cách giảm khối lượng đồng tiền thanh toán giữa hai bên tham gia hợp đồng.
- Các bên tham gia hợp đồng hoán đổi thường biết rõ về nhau trước khi quyết định ký kết hợp đồng do những bên tham gia hợp đồng chỉ được giao dịch trên thị trường tập trung OTC.
- Xét về bản chất, hợp đồng hoán đổi được thực hiện nhằm mục đích hạn chế rủi ro về mặt tài chính cho các bên tham gia. Do đó mà việc ký hợp đồng hoán đổi, nhà Đầu tư có thể dịch chuyển ruổi do từ một thị trưởng này sang một thị trường khác hoặc từ loại tiền tệ này sang loại tiền tệ khác.
- Thông qua loại hợp đồng này, các bên tham gia sẽ có được ngoại tệ mình mong muốn ở cùng thời giá mà không phải mua bán qua ngân hàng, điều này có thể tránh rủi ro do biến động tỉ giá và chênh lệch giữa giá mua và giá bán.
Đặc điểm của hợp đồng hoán đổi
Xem thêm: Hợp đồng tương lai là gì?
Các loại hợp đồng hoán đổi
Các loại hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi được sử dụng rộn rãi đối với việc hoán đổi một số giá trị nhất định, bởi vậy hợp đồng hoán đổi cũng được phân chia thành các loại khac nhau để dễ dàng vận dụng, cụ thể như sau:
- Hợp đồng hoán đổi lãi suất
- Hợp đồng hoán đổi tiền tệ
- Hợp đồng hoán đổi tín dụng
- Hợp đồng hoán đổi hàng hóa
- Hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn
Xem thêm: Hợp đồng quyền chọn là gì?
Ưu điểm của hợp đồng hoán đổi
Trong giao dịch của hợp đồng hoán đổi, các bên tham gia bao gồm ngân hàng và khách hàng đều có những lợi ích nhất định. Với các khách hàng, lợi ích thể hiện ở chỗ khách hàng thỏa mãn được nhu cầu ngoại tệ và nội tệ của mình ở thời điểm hiện tại, tức là vào ngày hợp đồng có hiệu lực, đồng thời cũng thỏa mãn nhu cầu mua hoặc bán ngoại tệ vào ngày đáo hạn. Điều này giống như hợp đồng kỳ hạn, do đó khách hàng có thể phòng ngừa được rùi do biến động tỉ giá.
Rủi ro tỉ giá sẽ được loại bỏ hoàn toàn nếu như có sự chắc chắn về dòng tiền trong tương lai để thực hiện các ca hoán đổi và thị xã không thay đổi trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng hoán đổi.
Tuy nhiên, các rủi ro mới có thể nảy sinh nếu như công ty không có dòng tiền như yêu cầu bằng dòng tiền đã tham gia hợp đồng hoán đổi tại ngày thanh toán tiền lãi, cũng như ngày cuối cùng để thanh toán tiền gốc, công ty sẽ phải mua số lượng ngoại tệ cần thiết trên thị trường với tỉ giá hiện tại để thực hiện các cam kết trong hợp đồng.
Nếu như tỉ giá hiện tại mà thay đổi theo chiều hướng bất lợi đối với công ty thì công ty sẽ bị thiệt hại.
Ưu nhược điểm của hợp đồng hoán đổi
Nhược điểm của hợp đồng hoán đổi
Đây là hợp đồng bắt buộc yêu cầu các bên phải thực hiện khi đáo hạn bất chấp thì giá trên thị trường giao ngay lúc đó như thế nào. Điều này, có mặt lợi là bảo hiểm được rồi sao ngoại hối của khách hàng nhưng đồng thời đánh mất đi cơ hội kinh doanh nếu như thì giá biến động trái với dự kiến của khách hàng.
Hợp đồng hoán đổi chỉ quan tâm đến giá ở hai thời điểm: thời điểm hiệu lực và thời điểm đáo hạn, mà không quan tâm đến sự biến động tỉ giá trong suốt thời gian giữa hai thời điểm đó. Chính hạn chế này khiến cho hợp đồng hoán đổi chỉ có thể là công cụ bảo hiểm rủi ro và vô cùng thích hợp với nhu cầu bảo hiểm rủi ro của khách hàng hơn là nhu cầu kinh doanh hay đầu cơ kiếm lời từ sự biến động tỉ giá.
FTV - Chuyên tư vấn đầu tư chứng khoán, hàng hóa phái sinh hàng đầu Việt Nam
Nếu bạn muốn bắt tay vào chứng khoán mà chưa có kinh nghiệm gì thì có thể liên hệ ngay với FTV – Công ty Cổ phần Đầu tư và công nghệ FTV, các bạn sẽ được tư vấn về cách phòng ngừa rủi ro và đầu tư có lợi từ những chuyên gia nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực đầu tư.
Đến với FTV, chúng tôi sẽ cập nhật những thông tin mới nhất về các biến động thị trường từ các thống kê, phân tích. Đồng thời, còn được cung cấp miễn phí các loại tài liệu tham khảo như biểu đồ, thống kê thị trường, cũng như cách thức giao dịch của từng loại mặt hàng hóa.
Để biết thêm các thông tin chi tiết về hợp đồng hoán đổi, vui lòng liên hệ ngay đến FTV với số HOTLINE 0983 668 883 để được các chuyên gia tư vấn nhanh chóng.
